Γιατί οι τιμές του πετρελαίου είναι τόσο σημαντικές;
Σχεδόν το ένα τρίτο του συνόλου της ενέργειας που χρησιμοποιoύμε σήμερα προέρχεται από το πετρέλαιο
Η πλειονότητα των αυτοκινήτων, των αεροπλάνων και των πλοίων λειτουργούν μόνο με καύσιμα που παράγονται από πετρέλαιο – όπως η βενζίνη, η κηροζίνη ή το ντίζελ.
Σε μεγάλο βαθμό διεθνώς η ηλεκτρική ενέργεια προέρχεται από ένα εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που καίει φυσικό αέριο, το οποίο συχνά εξάγεται μαζί με το αργό πετρέλαιο.
Ως αποτέλεσμα, κάθε οικονομία βασίζεται στο ότι υπάρχει αρκετό πετρέλαιο διαθέσιμο για να αναπτυχθεί ή τουλάχιστον να διατηρηθεί.
Εκτός από τις πηγές ενέργειας, το πετρέλαιο χρησιμοποιείται για την παρασκευή πλαστικών, καθώς και λιπασμάτων, προϊόντων καθαρισμού και φαρμάκων.
Αυτό σημαίνει ότι το πετρέλαιο αποτελεί συστατικό σχεδόν κάθε προϊόντος ή υπηρεσίας, μέσω του κόστους είτε της μεταφοράς είτε των υλικών, ή, πιθανότατα, και των δύο.
Επομένως, οι μεταβολές στην τιμή του πετρελαίου επηρεάζουν έντονα όλες τις τιμές στην οικονομία.
Μια αύξηση της τιμής του αργού πετρελαίου δημιουργεί αξιόπιστα πληθωριστικές πιέσεις, καθώς οι παραγωγοί βιώνουν υψηλότερο κόστος και αυξάνουν τις τιμές.
Η πτώση της τιμής του πετρελαίου, ωστόσο, δεν μειώνει αξιόπιστα τον πληθωρισμό, καθώς οι πωλητές τείνουν να αυξάνουν τα κέρδη και όχι να μειώνουν τις τιμές, όταν το κόστος παραγωγής μειώνεται.
Η τιμή του πετρελαίου είναι ιδιαίτερα σημαντική κατά τη διάρκεια των εκλογών, καθώς έρευνες δείχνουν ότι οι κυβερνήσεις έχουν περισσότερες πιθανότητες επανεκλογής όταν οι τιμές των καυσίμων και ο πληθωρισμός είναι χαμηλές, ιδίως στις ΗΠΑ.
Η οικονομική ευαισθησία σε οποιαδήποτε μεταβολή της τιμής του πετρελαίου το καθιστά κρίσιμο πόρο σε πολλά επίπεδα.
Όλοι όσοι αγοράζουν πετρέλαιο προσπαθούν να αποτρέψουν ή να αμβλύνουν τυχόν κραδασμούς των τιμών.
Τα εργοστάσια και οι βιομηχανίες αγοράζουν συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης – υποχρεώσεις για αγορά αργότερα σε προσυμφωνημένη τιμή, που τους επιτρέπουν να γνωρίζουν εκ των προτέρων το κόστος.
Οι κυβερνήσεις ενδιαφέρονται επίσης πολύ για την εξασφάλιση του εφοδιασμού με πετρέλαιο.
Τι κινεί την τιμή του πετρελαίου;
Στον πυρήνα της, η τιμή του πετρελαίου δημιουργείται από τη ζήτηση και την προσφορά.
Η υψηλότερη ζήτηση για πετρέλαιο ανεβάζει την τιμή και το ίδιο συμβαίνει και με τη μείωση της προσφοράς, ενώ ισχύει και το αντίθετο.
Αυτός ο βασικός οικονομικός νόμος ισχύει ιδιαίτερα για τα εμπορεύματα, όπως το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο, ο άνθρακας, τα σιτηρά ή τα μέταλλα.
Με άλλα λόγια, η οικονομική ανάπτυξη δημιουργεί ζήτηση για πετρέλαιο και αυξάνει τις τιμές, αλλά η αύξηση της παραγωγής μπορεί να τις μειώσει.
Το πετρέλαιο είναι ένα εμπόρευμα με μεγάλη εμπορική δραστηριότητα, πράγμα που σημαίνει ότι πολλοί έμποροι αγοράζουν συμβόλαια για την παράδοση πετρελαίου μόνο για να τα πουλήσουν, όχι για να λάβουν το πετρέλαιο.
Εξαιτίας αυτού, η γνώμη της αγοράς για το πού θα πάει η τιμή αντανακλάται γρήγορα στην πραγματική τιμή.
Για παράδειγμα, εάν η Κίνα αναφέρει υψηλότερη από την αναμενόμενη οικονομική ανάπτυξη, η τιμή του πετρελαίου είναι πιθανό να εκτοξευθεί προς τα πάνω όταν δημοσιοποιηθούν οι πληροφορίες.
Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι πετρελαίου, κυρίως με βάση τη “γλυκύτητα” (περιεκτικότητα σε θείο) και τη “βαρύτητα” (πυκνότητα), αλλά και το συνολικό επίπεδο οξύτητας.
Προτιμάται το “γλυκό” και “ελαφρύ” πετρέλαιο με χαμηλή οξύτητα, αν και ορισμένες διεργασίες μπορεί να απαιτούν διαφορετικούς τύπους.
Η Μαλαισία είναι γνωστό ότι εξάγει την υψηλότερη ποιότητα αργού πετρελαίου, ενώ οι τύποι πετρελαίου Brent και WTI που παράγονται στις ΗΠΑ είναι υψηλότερης ποιότητας από το πιο “ξινό” πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής.
Επιπλέον, το πετρέλαιο πρέπει να μεταφερθεί, συνήθως με δεξαμενόπλοια ή μέσω αγωγού, οπότε οι περιορισμοί στην ικανότητα μεταφοράς πετρελαίου ή οι διαταραχές στις εμπορικές διαδρομές αποτελούν σημαντικούς παράγοντες τιμών.
Από πού προέρχεται η παγκόσμια ζήτηση για πετρέλαιο;
Επειδή τα πετρελαιοειδή είναι κεντρικής σημασίας για σχεδόν κάθε οικονομική δραστηριότητα, η ζήτηση για πετρέλαιο συσχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με το μέγεθος της οικονομίας της χώρας.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής πετρελαίου, ακολουθούμενες από την ανερχόμενη Κίνα. Συλλογικά, οι ευρωπαϊκές χώρες καταλαμβάνουν, ωστόσο, τη δεύτερη θέση.
Κατά συνέπεια, τυχόν αλλαγές στις οικονομικές επιδόσεις αυτών των μεγάλων παικτών έχουν πολύ σημαντικό αντίκτυπο στις τιμές. Για παράδειγμα, οι τιμές του πετρελαίου αυξήθηκαν γρήγορα καθώς η Κίνα παρουσίασε ταχύτερη από την αναμενόμενη οικονομική ανάκαμψη μετά την πανδημία.
Ενδεχομένως, η ζήτηση μπορεί επίσης να μειωθεί λόγω της μετάβασης σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας, μια διεθνή προσπάθεια που κερδίζει έδαφος.
Από πού προέρχεται η προσφορά πετρελαίου;
Η προσφορά πετρελαίου εξαρτάται κατ’ αρχάς από τα αποθέματα πετρελαίου που είναι διαθέσιμα για εξόρυξη με λογικό κόστος.
Οι μεγαλύτεροι παραγωγοί αργού πετρελαίου είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία. Ιστορικά, ήταν πάντα οι τρεις μεγαλύτεροι προμηθευτές πετρελαίου, ξεπερνώντας κατά καιρούς ο ένας τον άλλον στη μάχη της πρώτης θέσης.
Ενώ τα αποθέματα πετρελαίου μπορούν να εξαντληθούν, και τα σήμερα γνωστά αποθέματα εκτιμάται ότι θα έχουν εξαντληθεί σε 47 χρόνια, νέα γίνονται διαθέσιμα καθώς βελτιώνεται η τεχνολογία εξόρυξης.
Οι προμηθευτές μπορούν να επιβραδύνουν την παραγωγή πετρελαίου ή να επενδύσουν στην επέκτασή της για να προσαρμοστούν στις μεταβολές της ζήτησης.
Μια πολύπλοκη μάχη εξουσίας μεταξύ αγοραστών και πωλητών καθορίζει την αγορά πετρελαίου.Οι μεγαλύτεροι αγοραστές πετρελαίου μπορούν να πιέσουν τους προμηθευτές να μειώσουν τις τιμές αν δεν έχουν εναλλακτικούς πελάτες, κάτι που ίσχυε ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια του εμπορίου πετρελαίου.
Οι παραγωγοί πετρελαίου, ωστόσο, έχουν έναν ακόμη καλύτερο τρόπο να ασκούν εξουσία επί των τιμών – με την επιβράδυνση ή την επιτάχυνση της παραγωγής που ωθεί προς τα πάνω ή συμπιέζει τις παγκόσμιες τιμές. Οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες αξιοποιούν αυτή τη δύναμη για να προβάλλουν την επιρροή τους σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ο ρόλος του ΟΠΕΚ και του ΟΠΕΚ+
Από το 1960, έχουμε τον ΟΠΕΚ (Οργανισμός Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών)
Ο ΟΠΕΚ ενεργεί ως σύμπραξη προμηθευτών πετρελαίου με στόχο να συντονίσουν την ποσότητα παραγωγής τους για να διατηρήσουν την τιμή του πετρελαίου εκεί που πρέπει (με οικονομικούς όρους, πρόκειται για καρτέλ).Ο ΟΠΕΚ διευθύνεται από τη Σαουδική Αραβία και έχει σήμερα 12 κράτη-μέλη, αλλά ένας αριθμός άλλων μεγάλων παραγωγών (γνωστών ως ΟΠΕΚ+) έχουν συχνά υποστηρίξει τη στρατηγική του ΟΠΕΚ σε διαφορετικό βαθμό.
Τα τελευταία χρόνια, ο ΟΠΕΚ έχει ξεκινήσει μια σειρά από “πολέμους τιμών”, προσπαθώντας να ρίξει τις παγκόσμιες τιμές του πετρελαίου με υπερπαραγωγή.Η Σαουδική Αραβία και ο ΟΠΕΚ προσπαθούσαν να σταματήσουν την ανάπτυξη της αμερικανικής βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου, η οποία χρειαζόταν υψηλότερες τιμές για να είναι κερδοφόρα.Το 2022, ο ΟΠΕΚ αντιπροσώπευε το 36,2% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου.
Πώς να σκεφτείτε τη γεωπολιτική του πετρελαίου;
Ο σχιστόλιθος είναι ένας τύπος στρωματοειδούς βραχώδους σχηματισμού που συχνά περιέχει πολύ αργό πετρέλαιο και φυσικό αέριο.Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, η πρόοδος σε δύο τεχνολογίες – την οριζόντια γεώτρηση και την υδραυλική ρωγμάτωση, επέτρεψε την ταχεία αύξηση της αποδοτικότητας και της παραγωγής των βιομηχανιών σχιστολιθικού πετρελαίου και σχιστολιθικού αερίου.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ο κύριος υποστηρικτής της σχιστολιθικής ενέργειας, επεκτείνοντας δραματικά τους τομείς αυτούς από το 2008 έως σήμερα που αντιπροσωπεύουν περίπου το ήμισυ της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου της χώρας και συμβάλλουν στην αυτάρκεια σε πετρέλαιο .Τα πλεονεκτήματα της εξόρυξης σχιστόλιθου είναι κυρίως η ταχύτητα με την οποία μπορεί να διακοπεί και να επανεκκινήσει, καθώς και η μικρότερη οικολογική ζημία.
Καθοριστικής σημασίας για την κατανόηση της αγοράς πετρελαίου είναι η διαφορά στο κόστος εξόρυξης ενός βαρελιού πετρελαίου μεταξύ των χωρών.Ανάλογα με την τοποθεσία και τον τύπο του αργού πετρελαίου, καθώς και τεχνολογικούς και βιομηχανικούς παράγοντες, ορισμένες χώρες μπορούν να παράγουν πετρέλαιο πολύ φθηνότερα.
Τα πιο πρόσφατα στοιχεία από το 2015 ανέφεραν ότι η τιμή παραγωγής της Σαουδικής Αραβίας ήταν 10 δολάρια ανά βαρέλι, της Ρωσίας – 17 δολάρια και 36 δολάρια για τις ΗΠΑ. Αυτό σημαίνει ότι σε ορισμένες τιμές ορισμένοι παραγωγοί πετρελαίου μπορούν να επωφεληθούν και άλλοι να δυσκολευτούν.
Ο όρος αναφέρεται σε μια συγκεκριμένη τιμή στην οποία ο προϋπολογισμός (μιας χώρας, συνήθως) είναι ισοσκελισμένος, δηλαδή δεν χρειάζεται να δανειστεί χρήματα ή να ξοδέψει αποθέματα.Ορισμένες χώρες βασίζονται στις εξαγωγές πετρελαίου για ένα μεγάλο μέρος των εσόδων τους και πρέπει να πουλήσουν το πετρέλαιό τους σε μια συγκεκριμένη τιμή. Αυτή είναι η τιμή νεκρού σημείου του προϋπολογισμού τους.
Για παράδειγμα, η Σαουδική Αραβία έχει εξαιρετικά χαμηλή τιμή παραγωγής πετρελαίου, αλλά πρέπει να το πουλήσει σε πολύ υψηλότερη τιμή, αλλιώς τα κέρδη της δεν θα επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες της.
Ο όρος αναφέρεται στο ξένο νόμισμα (συνήθως το δολάριο ΗΠΑ) που κατέχει μια χώρα.Η ύπαρξη αρκετών συναλλαγματικών αποθεμάτων είναι εξαιρετικά σημαντική, διότι το συνάλλαγμα χρησιμοποιείται για την αγορά όλων των εισαγόμενων αγαθών.
Εάν το τοπικό νόμισμα γίνει πολύ φθηνό, μπορεί να υποστηριχθεί δαπανώντας τα συναλλαγματικά αποθέματα για την αγορά του τοπικού νομίσματος.
Η Σαουδική Αραβία βασίστηκε στα συναλλαγματικά αποθέματα για να εξισορροπήσει τον προϋπολογισμό της, ενώ παράλληλα διεξήγαγε πόλεμο τιμών, εξαντλώντας τα σε μεγάλο βαθμό.
Η αντιστάθμιση κερδών είναι μια επενδυτική στρατηγική κατά την οποία μια θέση εξισορροπείται με την αντίθετή της, έτσι ώστε να μην υπάρχουν σημαντικές απώλειες σε περίπτωση που η αρχική θέση δεν αποδώσει.Στην περίπτωση του πετρελαίου, όταν οι παραγωγοί απολαμβάνουν υψηλές τιμές πετρελαίου, μπορούν να αντισταθμίσουν το ρίσκο τους στοιχηματίζοντας ότι οι τιμές του πετρελαίου θα πέσουν, επομένως στέκονται να κερδίσουν κέρδη είτε έτσι είτε αλλιώς.Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό επενδύσεων για την επέκταση της παραγωγής.
Σε έναν ιδανικό κόσμο, όλοι θα προτιμούσαν να αγοράζουν το πετρέλαιό τους στις φθηνότερες τιμές από τον πιο αποτελεσματικό παραγωγό.Στην πραγματικότητα, όταν ο παραγωγός αποκτά υπερβολική δύναμη έναντι των αγοραστών, μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτή την εξάρτηση για να αυξήσει τις τιμές και να εκμεταλευτεί τους αγοραστές.
Εξαιτίας αυτού, οι χώρες θέλουν να επιτύχουν αυτάρκεια στο πετρέλαιο ή ανεξαρτησία από τις εξαγωγείς πετρελαίου.Το πιο σημαντικό είναι ότι από το 2008 οι Ηνωμένες Πολιτείες αύξησαν μαζικά την εγχώρια παραγωγή με την επέκταση του τομέα του σχιστολιθικού πετρελαίου και είναι πλέον σε θέση να καλύψουν τη δική τους ζήτηση, καθιστώντας τις ΗΠΑ γενικά απρόσβλητες από τις επιθέσεις των προμηθευτών, όπως οι πόλεμοι τιμών του ΟΠΕΚ.
Αντίθετα, οι ευρωπαϊκές χώρες εξαρτώνται μαζικά από το εισαγόμενο πετρέλαιο (και το φυσικό αέριο), γεγονός που επέτρεψε στη Ρωσία να αξιοποιήσει αυτή την εξάρτηση κατά τη διάρκεια της εισβολής στην Ουκρανία για να βλάψει τις οικονομίες των ευρωπαϊκών κρατών.
Η διύλιση είναι μια άλλη κρίσιμη έννοια που σχετίζεται με το πετρέλαιο.Το αργό πετρέλαιο πρέπει να διυλιστεί πριν χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο ή ως υλικό για πλαστικά, συνθετικά και φάρμακα.Η διύλιση περιλαμβάνει πολύπλοκες βιομηχανικές διεργασίες και δαπανηρές υποδομές και είναι ουσιαστικά η απόσταξη του αργού πετρελαίου.Πολλές πετρελαιοπαραγωγές χώρες δεν διυλίζουν όλο το πετρέλαιό τους και αντ’ αυτού το εξάγουν ακατέργαστο, εισάγοντας στη συνέχεια τα προϊόντα που παρασκευάζονται από αυτό.Η αυτάρκεια απαιτεί αρκετή παραγωγική και διυλιστική ικανότητα.
Είναι σημαντικό ότι η Κίνα (η οποία καταναλώνει πολύ πετρέλαιο χωρίς να παράγει πολύ) διαθέτει τεράστια ικανότητα διύλισης. Το γεγονός ότι είναι σημαντικός παίκτης στον τομέα της διύλισης βοηθά την Κίνα να αντισταθμίσει την εξάρτησή της από τους εξαγωγείς αργού πετρελαίου με τη δυνατότητά της να διυλίζει το δικό της πετρέλαιο.
Πηγή:economico.gr
